Skip to main content
SUPERVISOR
Hamid Reza Safavi
حمیدرضا صفوی (استاد راهنما)
 
STUDENT
Mehrdad Khoshoei Esfahani
مهرداد خشوعی اصفهانی

FACULTY - DEPARTMENT

دانشکده مهندسی عمران
DEGREE
Doctor of Philosophy (PhD)
YEAR
1392

TITLE

Water Resources Management and Utilization Based on Integrated Drought Index,Case Study: Zayandehrood river basin
Drought occurs across all climates worldwide, but has different impacts from one region to another. As water is the most basic of human needs, drought and water shortage can result in severe socio-economic difficulties that take years to overcome. While drought has traditionally been Keywords: drought, multivariate index, engineered sub-basin, water supply, Sustainability; water supply index; reliability-resilience-vulnerability; trend, drought management.
خشکسالی عبارت است از یک دوره ممتد کمبود بارش که منجر به صدمه زدن به انواع مصرف کنندگان آب به ویژه بخش کشاورزی و کاهش عملکرد آنها می شود. پدیده خشکسالی از جمله بلایایی است که آن را باید بدون امکان پیش بینی تلقی نمود. هدف از این تحقیق بررسی و ارزیابی شاخص های موجود و ارائه یک شاخص یکپارچه یا چندمتغیره و در برگیرنده عوامل اصلی خشکسالی است که به دلیل موقعیت حساس حوضه آبریز زاینده رود در فلات مرکزی ایران، این حوضه به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردیده است. با توجه به خشکسالی­های اخیر که ناشی از تغییر اقلیم در سطح جهانی می­باشد، در این تحقیق یکی از اهداف توسعه شاخصی می­باشد که بتواند وضعیت خشکسالی را در محدوده مطالعاتی گزارش کند. تغییرات آب و هوا در طول حوضه مورد مطالعه بسیار چشم­گیر است، در حالیکه ناحیه چلگرد در سمت غرب حوضه دارای بارش متوسط سالانه بیش از 1400 میلیمتر می باشد، در شرق حوضه بارش متوسط سالانه از 100 میلیمتر تجاوز نمی کند. به دلیل خشکسالی های پی در پی در طی دهه های اخیر این حوضه به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. عدم تعادل بین منابع و مصارف به خصوص در سال­های اخیر به عنوان عامل اصلی تشدید کننده خشکسالی محسوب می­شود. شاخص یکپارچه خشکسالی دربرگیرنده عوامل مختلف مانند عوامل هواشناسی و هیدرولوژیکی می­باشد و با استفاده از عوامل و متغیرهای کشاورزی این شاخص صحت­سنجی می­شود. در طراحی شاخص یکپارچه از عوامل هواشناسی (بارندگی) و هیدرولوژیکی (حجم آب سطحی و زیرزمینی) استفاده شد. در این تحقیق شاخص­های چندمتغیره خشکسالی شامل شاخص­های دومتغیره و سه­متغیره ارائه شده است. نتایج نشان داد که شاخص دومتغیره عملکرد بهتری در زیرحوضه­های مهندسی دارد و همبستگی بیشتری با شاخص صحت سنجی (شاخص خشکسالی کشاورزی) دارد. برعکس در زیرحوضه­های طبیعی می­توان با استفاده از تغییرات بارندگی برآورد جامع از وضعیت منابع آب بدست آورد. با استفاده از شاخص دومتغیره ضریب همبستگی شاخص و شاخص کشاورزی در زیرحوضه­های طبیعی مقدار شاخص از 54/0 به 64/0 تغییر یافته اما ضریب همبستگی در زیرحوضه­های مهندسی از مقدار 3/0 تا 88/0 افزایش خواهد یافت. در ادامه شاخص­های پایداری منابع آب حوضه براساس شاخص­های سه­متغیره منابع آب ارائه خواهد شد. براساس نتایج بدست آمده ناپایداری در حوضه­های مختلف ناشی از کاهش بارندگی یا کاهش حجم آب سطحی دردسترس و یا کاهش حجم آب زیرزمینی دردسترس می­باشد. در زیرحوضه لنجانات شاخص پایداری براساس متغیر بارندگی و آب زیرزمینی برابر با 36/0 است درحالیکه این زیرحوضه براساس هر سه متغیر ناپایدار است. در زیرحوضه کوهپایه سگزی براساس پارامتر بارندگی و آب سطحی حوضه پایدار و عدد پایداری برابر با 23/0 می­باشد و بطور مشابه با زیرحوضه لنجانات این زیرحوضه نیز با توجه به هر سه پارامتر ناپایدار است. امید است که با ارزیابی حوضه براساس شاخص پایداری بتوان تصویری جامع از وضعیت پایداری حوضه آبریز زاینده­رود بدست آورد. سپس به معرفی سناریوهای موجود براساس مدل­های توسعه داده شده در حوضه پرداخته می­شود. با استفاده از مدل­های تغییر اقلیم منابع و بارندگی آینده حوضه تخمین زده شد و در نهایت سناریوهای مدیریتی بصورت قطعی و غیر قطعی توسعه داده شد. خشکسالی در حوضه­های آبریز می­تواند ناشی از تغییر اقلیم باشد لذا نکته مهمتر در تشدید خشکسالی­ها اقدامات ناصحیح مدیریتی است که باعث تاثیر در ذخایر سطحی و زیرزمینی می­شود. کلمات کلیدی : خشکسالی، شاخص چند متغیره، پایداری، سناریو، حوضه آبریز

ارتقاء امنیت وب با وف بومی