بررسی تاثیر هورمون مپیکوات کلراید، منبع کود نیتروژن و میزان آهن بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت پنبه

STUDENT

DEGREE

YEAR

Cotton is the most important fiber crop and the second most important oil seed crop in the world and plays an important role in the world economy. Yield and quality of this crop is affected by iron and nitrogen fertilizers. In addition, one of the main limiting factors for growing this crop is its indeterminate nature that may lead to reduction in seed and fiber yields. One of the methods for reducing excessive vegetative growth and increase nitrogen use efficiency in this crop is using slow release nitrogen fertilizer (SRNF). Another approach would be using plant growth regulators such as Mepiquat Chloride (MC) to reduce the vegetative growth. Therefore, this experiment was conducted to determine the effects of nitrogen source, iron rates and MC rates on some physiological and morphological traits, seed yield and fiber yield and quality in Kashan, Iran during 2013-2014, using a factorial experiment in the form of randomized complete blocks with three replications. Treatments were three nitrogen fertilizers (0, urea, and slow release nitrogen at 450 kg/ha N), MC rates (0, recommended dose 1.5 l (L/ha) and double dose (3 L/ha) and two iron rates (0 and 1 per thousand chelated iron). Chlorophyll a, b and total chlorophyll (chl) contents, leaf area, number of bolls per plant, plant height, weight of bolls, seed yield, lint yield, fiber yield and fiber characteristics (uniformity, length, strength, microniare, elongation) were measured. Nitrogen application increased chl a, b and total contents, number of bolls per plant, seed index, number of seed per boll, lint yield, fiber yield and fiber index, but SRN was more effective than urea. Nitrogen application also increased leaf area, number of internodes and plant height, but there was no marked differences between the two N sources on these traits. MC application also increased chl a, b and total chl contents, number of bolls per plant, seed index, number of seed per boll, lint yield, fiber yield, fiber index, despite decreases in leaf area, number of internodes and plant height, but there was no marked differences between the two MC rates. Iron fertilization increased chl a, b and total contents, number of bolls per plant, seed index, number of seed per boll, lint yield, fiber yield, fiber index, leaf area, but had no significant effect on the number of internodes and plant height. However, application of N and iron fertilizers and MC had no significant effect on fiber quality attributes. There was no interaction between treatments on measured traits, except for the effect of N* MC on plant height and number of internodes and N* Fe on chl content, fiber index and number of seed per boll. The results showed that iron, SRN and 1.5 L/ha MC alone may be used to increase seed and fiber yields of cotton without adversely affecting the fiber quality.

پنبه مهمترین گیاه لیفی درجهان و دومین گیاه مهم از دانه های روغنی است و به علت آن که در دنیای امروز موارد مصرف گوناگونی دارد ازنظر اقتصادی و تجاری دارای اهمیت فوق العاده ای است. عملکرد و کیفیت محصول این گیاه زراعی تحت تاثیر کودهای نیتروژن و آهن است. بعلاوه یکی از چالش ها در رابطه با تولید این گیاه زراعی رشد نامحدود بودن آن است که می تواند منجر به کاهش عملکرد الیاف و پنبه دانه شود. یکی از راه های کاهش رشد رویشی بیش از حد و افزایش کارایی مصرف نیتروژن در پنبه استفاده از کودهای نیتروژن کندرها (SRNF) است. راهکار دیگر می تواند استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی همچون مپیکوات کلراید (MC) باشد که منجر به کاهش رشد رویشی گیاه می شود. از این رو، این آزمایش برای تعیین اثرات منبع نیتروژن ، میزان آهن و میزان مپیکوات کلراید روی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ، عملکرد پنبه دانه و عملکرد الیاف ، در ایران-شهرستان کاشان در سال های 1392-93با استفاده از طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمار ها شامل 3 سطح مصرف نیتروژن (شاهد-صفر، نیتروژن معمولی-اوره و نیتروژن کند رها به میزان 450 کیلوگرم در هکتار)، 2 سطح آهن (شاهد-صفر و محلول پاشی 1 در هزار) و مپیکوات کلراید در سه سطح (شاهد-صفر، دز توصیه شده 5/1 لیتر در هکتار و دوبرابر دز توصیه شده یعنی 3 لیتر در هکتار) بودند. صفات مورد ارزیابی شامل: محتوای کلروفیل a و b و محتوای کلروفیل کل، سطح برگ ، تعداد میانگره، ارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه، شاخص بذر، عملکرد وش، عملکرد الیاف، شاخص الیاف و ویژگی های الیاف (یکنواختی، طول، استحکام، ظرافت و کشش الیاف) بودند. نتایج این آزمایش نشان داد تیمار نیتروژن کلروفیل a وb و محتوای کلروفیل کل ، تعداد غوزه در بوته ، شاخص بذر، تعداد دانه در غوزه ،عملکرد وش، عملکرد الیاف و طول الیاف را افزایش داد اما کود نیتروژن کندرها موثرتر از کود اوره بود. تیمار نیتروژن همچنین ، تعداد میانگره و ارتفاع بوته را افزایش داد اما تفاوت بین دو منبع کود نیتروژن قابل توجه نبود. درخصوص سطح برگ تفاوتی بین کود نیتروژن کندرها و کود اوره وجود نداشت. تیمار مپیکوات کلراید همچنین محتوای کلروفیل aو b و کل، تعداد غوزه در بوته ، شاخص بذر، تعداد دانه در غوزه ،عملکرد وش، عملکرد الیاف و شاخص الیاف را افزایش و تعداد میانگره ، ارتفاع بوته و سطح برگ را کاهش داد اما تفاوت قابل توجهی بین دو میزان مورد مصرف مپیکوات کلراید مشاهده نشد. کود آهن باعث افزایش کلروفیل a و b و محتوای کلروفیل کل ، تعداد غوزه در بوته ، شاخص بذر، تعداد بذر در غوزه ،عملکرد وش ، عملکرد الیاف و سطح برگ شد اما تاثیر قابل توجهی بر تعداد میانگره و ارتفاع بوته نداشت. کاربرد کود نیتروژن و آهن و مپیکوات کراید اثر قابل توجهی بر خصوصیات الیاف نداشت. اثرات متقابل بین تیمارها روی ویژگی های اندازه گیری شده مشاهده نشد به غیر از اثرات متقابل نیتروژن و مپیکوات کلراید بر روی تعداد میانگره و ارتفاع بوته و اثرات متقابل نیتروژن و آهن بر روی محتوای کلروفیل ، شاخص الیاف و تعداد دانه در غوزه. نتایج نشان داد که استفاده از آهن ، کود نیتروژن کندرها و غلظت 5/1 در هزار مپیکوات کلراید می تواند موجب افزایش پنبه دانه و عملکرد الیاف پنبه شود اما اثری روی ویژگی های کیفی الیاف ندارد. کلمات کلیدی : پنبه، مپیکوات کلراید، نیتروژن، نیتروژن کند رها، آهن، ویژگی الیاف