Skip to main content
SUPERVISOR
علی نصیرپور (استاد مشاور) محمدامین حجازی (استاد مشاور) عباسعلی مطلبی مغانجوقی (استاد مشاور) ناصر همدمی (استاد راهنما) محمد شاهدی باغ خندان (استاد راهنما)
 
STUDENT
Maryam Khakbaz Heshmati
مریم خاکباز حشمتی

FACULTY - DEPARTMENT

دانشکده کشاورزی
DEGREE
Doctor of Philosophy (PhD)
YEAR
1387

TITLE

Improvement and development of caviar processing by hurdle technology
Caviar is one of the most luxury foods in the world. In addition to the traditional method (using salt and preservative with low temperature), there are various methods to extend the caviar shelf life. The main objective of this study was to evaluate the capabilities of Zataria multi?ora essential oil (0-0.06%(W/W)), nisin (0-18 mg/kg), potassium sorbate (0-1000 mg/kg) combinations and storage temperature (4 and 25°C) on the shelf life, as a new approach in caviar preservation. Microbial counts (total aerobic bacteria and molds and yeasts), peroxide index and color of samples were evaluated during storage. The quality charactristics and thermal processing of caviar samples were modelled. The best formulation of combined preservatives for obtaining longest caviar shelf life, was the formulation with 0.06% (W/W) Zataria multiflora essential oil plus other nisin and potassium sorbate concentrations. This is because of the high capability of Zataria multiflora essential oil for controlling total microbial, mold yeast count and oxidation ratio in caviar samples. Key Words Caviar; Hurdle technology; Nisin; Optimization; Potassium sorbate; Zataria multiflora Boiss.
خاویار، یکی از اقلام صادرات غیر نفتی ایران، با شهرت جهانی است که 90 درصد ارزش صادراتی زیر بخش شیلات را به خود اختصاص می‌دهد. از یک سو با توجه به تمایل مصرف‌کنندگان جهت مصرف محصولات دارای مواد نگهدارنده‌ی ایمن و درصد نمک پایین و از سوی دیگر به منظور حفظ بازارهای جهانی و افزایش صادرات، بهبود و توسعه‌ی فراوری خاویار نیازمند توجه ویژه‌ای می‌باشد. به همین منظور از فناوری هردل جهت بهینه‌سازی فرایند تولید خاویار (استفاده از ترکیب روش‌های نگهداری و نگهدارنده‌ها) در این مطالعه استفاده شد. جهت بهینه‌سازی فرایند تولید، خاویار با استفاده از نمک و یک نوع ماده‌ی نگهدارنده (اسانس آویشن شیرازی (0- 06/0 ? وزنی/وزنی)، نایسین (0- 18 میلی‌گرم/کیلوگرم)، سوربات پتاسیم (0- 1000 میلی‌گرم/‌کیلوگرم) و بسته‌بندی پلی اتیلن با دانسیته‌ی کم حاوی 4/0 و 1? وزنی/وزنی نانو اکسید روی) و یا ترکیب نگهدارنده‌ها با و بدون استفاده از فرایند حرارتی تیمار شد و نمونه‌ها جهت انجام آزمایشات کیفی (شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها، کپک و مخمر، رنگ و اندیس پراکسید) در 4 و C°25 نگهداری شدند. برای تیمار خاویار با استفاده از نمک و ترکیب نگهدارنده‌ها نیز از 8 فرمولاسیون حاصل از ترکیب اسانس آویشن شیرازی، نایسین و سوربات پتاسیم استفاده گردید. پس از اندازه‌گیری تغییرات ویژگی‌های ترموفیزیکی و کیفی خاویار طی مراحل متفاوت فراوری و نگهداری، مدلی ریاضی برای توصیف سینتیک تغییرات ویژگی‌های کیفی به‌عنوان تابعی از ترکیب شیمیایی و میکروبی طی نگهداری و نوع و شدت هردل‌های مورد استفاده در فراوری خاویار (نوع و میزان ماده‌ی نگهدارنده و دمای نگهداری محصول تولیدی) توسعه داده شد. نتایج مدلسازی تغییرات رنگ و بافت طی فرایند حرارتی و نگهداری، نشان دهنده‌ی تطابق خوب (ضریب همبستگی بالای 9/0) سینتیک تغییرات این فاکتورها با روابط سینتیکی درجه صفر، اول و دوم است. از سوی دیگر در مدلسازی تغییرات شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها و عدد پراکسید نمونه‌های خاویار تیمار شده توسط مواد نگهدارنده با و بدون فرایند حرارتی مقایسه‌ی مقادیر تجربی و پیش‌بینی شده‌ی حاصل از مدل گامپرتز اصلاح شده و لجستیک (به ترتیب) نشان دهنده‌ی تطابق خوب بین این مقادیر می‌باشد. در بخش مدلسازی نحوه‌ی انتقال حرارت طی تیمار حرارتی، مدلی عددی جهت شبیه‌سازی انتقال دو بعدی حرارت در استوانه‌ای محدود و همگن (شیشه‌ی خاویار)، جهت پیش‌بینی دمای درون ظرف و F value طی پاستوریزاسیون خاویار، توسعه داده شد. این مدل اثرات مقدار حجم سرفضای ظرف و متغیرهای وابسته به دما از قبیل گرمای ویژه و هدایت حرارتی را در بر می‌گیرد. مقایسه‌ی داده‌های پیش‌بینی‌شده توسط حل تحلیلی و پروفیل‌های تجربی دما طی پاستوریزاسیون خاویار با مقادیر پیش‌بینی‌شده‌ی مدل عددی نشان دهنده‌ی تأیید و تطابق خوب (ضریب همبستگی بالای 99/0) مدل عددی توسعه یافته است.در نهایت به منظور بهینه‌سازی فرایند تولید خاویار توسط الگوریتم ژنتیکی، تیمارهای منتخب با و بدون استفاده از فرایند حرارتی، از بین هر 3 نوع ماده‌ی نگهدارنده بر اساس غلظت ماده‌ی نگهدارنده، دمای نگهداری، میزان تغییرات رنگ نمونه‌ها نسبت به رنگ اولیه و ماندگاری انتخاب شدند. در رابطه با نوع فرایند، تنها تیمارهای تحت فرایند حرارتی انتخاب شدند که این موضوع به بیشتر بودن ماندگاری این تیمارها نسبت به تیمارهای بدون فرایند حرارتی بر می‌گردد. در بین تیمارهای خاویار تحت فرایند حرارتی، نمونه‌های تیمارشده توسط اسانس آویشن شیرازی دارای بیشترین ماندگاری بودند (365 روز)؛ از بین تیمارهای منتخب خاویار بدون فرایند حرارتی نیز تیمارهای اسانس آویشن شیرازی در بین سایر تیمارها دارای اثر ماندگاری بیشتری بود (30 روز)، بدان معنا که بهترین ماده‌ی نگهدارنده جهت کنترل اکسیداسیون و کنترل میزان میکروارگانیسم‌ها طی نگهداری نمونه‌های خاویار تحت تیمار حرارتی و بدون آن، اسانس آویشن شیرازی (غلظت 06/0? وزنی/وزنی) است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی بالایی دارد. در بخش رویه سطح پاسخ جهت بهینه سازی فراوری خاویار، مشاهده می‌شود که در تمام فرمولاسیون‌های پیشنهادی، مقدار اسانس آویشن شیرازی برابر با بالاترین غلظت مورد استفاده‌ی این ترکیب در این مطالعه است، در حالی‌که غلظت‌های ارائه شده در رابطه با سوربات پتاسیم و نایسین متغیر می‌باشند. این مطلب نشان می‌دهد که برای داشتن فرمولاسیونی مؤثر، حداقل غلظت مورد نیاز اسانس آویشن شیرازی باید مقدار 06/0? وزنی/وزنی بوده و با افزایش غلظت سوربات پتاسیم و نایسین نیز، میزان مطلوبیت فرمولاسیون از نظر کاهش مقدار شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها و کپک و مخمر، افزایش خواهد یافت. واژه‌های کلیدی: اسانس آویشن شیرازی، بهینه‌سازی، تکنولوژی هردل، خاویار، سوربات پتاسیم، فرایند حرارتی، مدلسازی، نایسین.

ارتقاء امنیت وب با وف بومی