مقایسه مورفولوژی جمعیت های سس ماهی خالدار(Barbuslacerta) در حوضه های ارومیه، دجله و خزر

STUDENT

DEGREE

YEAR

Some 128specimens of Kura barb ( Barbuslacerta ) populationsfromTigris(55), Caspian Sea (34) andUrmia(39) basinswere caughtby seine net to compare their morphology.The sampleswere fixedin10% formalin and transferredto theFisheriesLaboratory of Isfahan University of Technology forichthyological studies.Morphologicalstudies were assessedby the traditional method, truss distances with10landmarksandgeometricmorphometrics with 14landmarks. Fortraditional morphologicalstudies, morphometric and meristic traitsand proportionswere used.For thestatistical analysis,analysis of variancefollowed byDuncan's test,nonparametricH. Kruskal-Wallis testandfactor analysis were used.Total length to fork length, standard length to total length, body depth to caudal peduncle length, body depth to standard length, head length to standard length, snout length to head length, postorbital length to head length, preanal length to standard length, predorsal length to preanal length, dorsal fin height to standard length, ventral fin length to standard length, pectoral fin length to standard length, body depth, snout length, eye diameter and dorsal fin heightshowedsignificant differences (P 0.05) among the three basins. Based onthe correlation matrixofthe traits,four factorswith a totalvariance of78.74% andan eigenvalues of overone, were extracted. Scatter plotof the firsttwofactorsinfactor analysis ofmorphometric traits and proportions showeda highoverlap. Evaluation ofthe measureddistancesshowedsignificant differences in 10truss distances, including truss 1, 2, 3, 5, 6, 8, 12, 13, 16and22(P 0.05). Based onthe correlation matrixofthe traits,one factorwith a variance of97.87% and anoveroneeigenvaluewas extracted.In the geometricmorphometricanalysis, landmarks 1, 4, 5, 11, 12, 13and14werethe most variable ones. Basedonthe correlation matrixofthe traits,two factorswith a totalvariance of60.96% and overone eigenvalues were extracted.Scatter plotof the firsttwofactorsinfactor analysis showeda highoverlap and there was noseparationamong them,buttheCanonical Variate Analysis (CVA)partially separated of the three basins. Sixmeristic traitsshowedsignificant differences (P 0.05) among the populations.Based onthe correlation matrixof thetraits,three factorswith a totalvariance of71.69% andoverone eigenvalues were extracted. Scatter plotof the firsttwofactorsinfactor analysis ofmeristic traits showedan extensive overlap. The results showed thattraditionalmethodsfailedto separatepopulationsofthe three basins,but trussand geometricmorphometricmethodswere ableto partlyseparate the populations. It can beconcluded that B. lacerta populationinthe threebasinshave a closeaffinitywitheach other and theycan be hardly separatedfrom each other. Key words : morphology, Kura barb, Barbuslacerta , truss, geometric morphometric, morphometric traits, meristic traits

برای مقایسه مورفولوژی جمعیت های سس ماهی خالدار ( Barbuslacerta ) در حوضه های دجله، خزر و ارومیه تعداد 128 قطعه ماهی از این سه حوضه (دجله 55، خزر 34 و ارومیه 39 قطعه) صید گردید. نمونه ها پس از تثبیت در فرمالین 10%، برای بررسی های ماهی شناسی به آزمایشگاه شیلات دانشگاه صنعتی اصفهان انتقال داده شد. مطالعات مورفولوژیکی به سه روش سنتی، فواصل تراس با 10 نشانه و ریخت‌سنجی هندسی با 14 نشانه انجام شد. برای مطالعات مورفولوژیکی سنتی، صفات اندازشی، اندازشی نسبی و صفات شمارشی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل آماری از تجزیه واریانس و آزمون دانکن، آزمون غیرپارامتری H کروسکال والیس و نیز آزمون تحلیل عاملی استفاده گردید. صفات طول استاندارد به طول چنگالی، طول استاندارد به طول کل، ارتفاع بدن به ارتفاع ساقه دمی، ارتفاع بدن به طول استاندارد، طول سر به طول استاندارد، طول پوزه به طول سر، فاصله پشت حدقه ای به طول سر، فاصله نوک پوزه تا ابتدای باله مخرجی به طول استاندارد، فاصله ابتدای باله پشتی تا نوک پوزه به فاصله نوک پوزه تا ابتدای باله مخرجی، طول بلندترین شعاع باله پشتی به طول استاندارد، طول باله شکمی به طول استاندارد، طول باله سینه ای به طول استاندارد، ارتفاع بدن، طول پوزه، قطر چشم و طول بلندترین شعاع باله پشتیدر بین هر سه جمعیت اختلاف معنی دار آماری نشان دادند (05/0P ). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، چهار عامل با مجموع واریانس 74/78% و دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شدند. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی صفات اندازشی و اندازشی نسبی همپوشانی بالایی را نشان داد. بررسی فواصل تراس اندازه گیری شده بین 10 نشانه، شامل تراس های 1، 2، 3، 5، 6، 8، 12، 13، 16 و 22 اختلاف معنی دار آماری نشان داد (05/0P ). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 1 عامل با واریانس 87/97% و دارای مقدار ویژه بالای 1 استخراج شد. در بررسی ریخت سنجی هندسی در لندمارک های شماره 1، 4، 5، 11، 12، 13 و 14 بیشترین جابجایی و تغییرات مشاهده شد. بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 2 عامل با مجموع واریانس 96/60% دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شدند. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی هم پوشانی بالایی را نشان داد و جداشدگی در بین آنها دیده نشد، ولی آزمون تجزیه به متغیرهای کانونی توانست جمعیت های مختلف را تا حدودی از هم تفکیک کند. تعداد شعاع های سخت و نرم باله مخرجی، تعداد شعاع های باله دمی، تعداد مهره های شکمی، فلس های روی خط جانبی و فلس های بالای خط جانبی اختلاف معنی دار آماری نشان دادند(05/0P ). بر اساس ماتریس همبستگی نسبت های صفات مورد مطالعه، تعداد 3 عامل با مجموع واریانس 69/71% دارای مقادیر ویژه بالای 1 استخراج شد. نمودار پراکنش عامل اول به عامل دوم در تحلیل عاملی صفات شمارشی همپوشانی بالایی نشان داد. نتایجنشاندادکهروشسنتینتوانستجمعیتهایسهحوضهراازهمجداکند ولی روش تراس و روش ریخت سنجی هندسی تا حدودی توانستند جمعیت ها را از هم جدا کنند، بنابراین، می توان نتیجه گرفت که جمعیت های سس ماهی خالدار در این سه حوضه با همدیگر قرابت و نزدیکی دارند و فقط تا حدودی می توان این جمعیت ها را از یکدیگر جدا کرد. کلمات کلیدی: ریخت شناسی، سس ماهی خالدار، Barbuslacerta ، تراس، ریخت سنجی هندسی، صفات اندازشی، صفات شمارشی