چکيدهپوشش¬هاي روانکار جامد از جمله فلزات نرم که به روش رسوب فيزيکي بخار اعمال مي¬شود در صنايع هوايي کاربرد فراواني دارد. فلزات نرم مانند سرب و قلع به¬صورت پوشش‌هاي نازک وقتي بين دو سطح سخت در حال لغزش قرار مي‌گيرند به دليل استحکام برشي کم مي‌توانند روانکار خوبي باشند. در اين پژوهش پوشش‌هايي از سرب و قلع به‌روش تبخير در خلا و رسوب‌ يوني روي فولاد سخت شده ايجاد شد و تاثير پارامترهاي مختلف رسوب فيزيکي بخار (چگالي جريان کاتدي، فشار محفظه) بر ضريب اصطکاک، عمر سايشي و ساختار پوشش ارزيابي گرديد. ضريب اصطکاک از طريق آزمون پين روي ديسک اندازه‌گيري شد و ساختار پوشش‌ها به‌وسيله ميکروسکوپ الکتروني روبشي بررسي شد. نتايج آزمايش‌ها نشان داد پوشش‌هاي ايجاد شده سبب کاهش ضريب اصطکاک مي‌شوند؛ پوشش‌هاي رسوب‌يوني به‌دليل چسبندگي بهتر نسبت به پوشش‌هاي تبخير در خلا روانکاري بهتري ايجاد مي‌کنند؛ پوشش سرب نيز به دليل برش آسان، ضريب اصطکاک کمتري دارد. شدت پلاسما از طريق افزايش فشار گازآرگون در محفظه پوشش‌دهي و ولتاژ اعمالي به زيرلايه افزايش داده شد و آزمون روانکاري نشان داد افزايش پلاسما از طريق افزايش ولتاژ اعمالي به زيرلايه سبب افزايش عمر سايشي پوشش سرب مي‌شود. تاثير ضخامت پوشش بر روانکاري پوشش‌هاي سرب ارزيابي شد و نتايج نشان داد با افزايش ضخامت پوشش ضريب اصطکاک و عمر سايشي افزايش مي‌يابد در حاليکه پوشش‌هاي نازکتر (2-1 ميکرومتر) ضريب اصطکاک و نرخ سايش کمتري دارند. پوشش¬هاي ‌آلياژي با ترکيب اسمي Pb-10%Sn و Pb-30%Sn از طريق رسوب يوني ايجاد شد و مورفولوژي و روانکاري آن‌ها ارزيابي گرديد؛ مقايسه لايه¬ها نشان داد خواص روانکاري پوشش‌هاي آلياژي يادشده بين پوشش‌هاي يوني سرب و قلع خالص قرار دارد. تاثير زمان پراکنش اوليه بر پارامتر بافت و مورفولوژي پوشش تبخير در خلا قلع ارزيابي گرديد که نشاندهنده تغييرات بافت و مورفولوژي سطح پوشش با تغييرات زمان پراکنش اوليه بود. زمان پراکنش اوليه از صفر تا 25 دقيقه تغيير داده شد و نتايج حاصل از مقايسه مقادير نرماله شده شدت پيک‌هاي XRD نشان داد براي زمان‌هاي صفر و 5 دقيقه پراکنش اوليه، صفحات (220) و (420) مرجح هستند و براي زمان 15 دقيقه تنها صفحه (200) مرجح است در حاليکه زمان بالاتر پراکنش اوليه سبب ايجاد بافت تصادفي مي‌شود. آزمون پلاريزاسيون تافل در محلول NaCl%5/3 نشاندهنده مقاومت خوردگي بالاتر نمونه‌هايي است که بافت مرجح دارند، در اين بين پوشش قلع با بافت (200) کمترين نرخ خوردگي را نشان داد.