Skip to main content
SUPERVISOR
مصطفی ترکش اصفهانی (استاد مشاور) فرزاد حیدری مورچه خورتی (استاد مشاور) حمیدرضا کریم زاده (استاد راهنما)
 
STUDENT
Esmatullah Ghaljaee
عصمت الله قلجائی

FACULTY - DEPARTMENT

دانشکده منابع طبیعی
DEGREE
Master of Science (MSc)
YEAR
1390

TITLE

Investigating the Causes of Gully Erosion in Joshegan and Kamo Region , Isfahan Province
Soil serves as one of the most vital natural resources in every country. Nowadays, soil erosion is found to be a hazard for human welfare and even his life among others. Gully erosion as a most common soil erosion can reduce soil fertility and land utilization, damaging roads, constructions and building substantially. Gully is a steep channel with abrupt erosional head created as a result of alternate surface stream flow action. The present research was aimed to investigate determinant factors affecting gully erosion in study sites of Jushghan and Kamu located at Kashan sity in Karkas Mountains from October 2012 to April 2013. The principle goal was determination of factors affecting on gullies regression. For this, the number of five gullies were selected and their profile was drawn. Soil samples were taken from head walls in three horizons. Soil properties of texture, EC, saturated moisture, PH, Ca and Mg, So 4 , organic matter, Na and soil component percent in every horizon, gravel percent, aggregates mean weight and sodium adsorption ratio were measured.in addition, relationship between gully length and its volume and its thresholds were calculated. Results showed that the largest number of gullie were recorded in Neogen era and Shemshak formation was related to Jurassic period so that all of them were located at three land uses of rangeland, agriculture and irrigation. Results did not showed significant significance among gullies in different land uses. Of course, gullies regression rate varied in various land uses so that the highest and lowest rate was in rangeland and irrigation land uses with 54 and 9.5 cm respectively. While studying gullies frequency in slope justify; MARGIN: 0cm 0cm 0pt" dir=ltr Keywords: Gully backward, Ca and Mg, Na, average slope, soil texture, gravel percent, rainfall, drainage
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک به عنوان خطری برای رفاه انسان و حتی برای حیات او به شمار می‌رود. فرسایش آبکندی یک نمونه بسیار شایع از فرسایش خاک می‌باشد که می‌تواند باعث کاهش حاصلخیزی خاک و محدودیت استفاده از اراضی گشته، و همچنین تاسیساتی از قبیل جاده‌ها، حصارها و ساختمانها را در معرض خطر قرار دهد. آبکند یک کانال با کناره‌های دارای شیب تند و یک پیشانی فرسایشی پر شیب و فعال است که به وسیله فرسایش ناشی از جریان سطحی متناوب ایجاد گردیده است. در پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر فرسایش آبکندی در منطقه مطالعاتی جوشِقان و کامو واقع در بخش قمصر شهرستان کاشان و در دامنه کوه کرکس، طی مهر 91 تا اردیبهشت 92 می‌پردازد. هدف از این پژوهش تعیین تاثیر عوامل خاک، برخی از عوامل محیطی دیگر بر میزان پسروی آبکندها می‌باشد. بدین منظور تعداد 5 آبکند در منطقه انتخاب و نیمرخ عرضی ترسیم گردید. برای هر آبکند از دیواره نزدیک پیشانی از سه افق قابل مشاهده نمونه‌گیری خاک انجام شد. خصوصیات خاک از جمله: بافت، هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع، اسیدیته، مقادیر یونهای کلسیم و منیزیم، میزان آهک، گچ، موادآلی ، میزان سدیم و درصد اجزاء بافت خاک در هر لایه، درصد سنگریزه، متوسط وزنی قطر خاکدانه‌ها و نسبت جذب سدیم اندازه‌گیری شد. همچنین در این مطالعه ارتباط بین طول آبکند و حجم آن مورد بررسی و آستانه‌های تشکیل آبکند محاسیه شد. نتایج این تحقیق نشان داد، که بیشترین آبکندها در دوره زمین‌شناسی نئوژن و سازند حساس شمشک در دوره ژوراسیک زمین‌شناسی مشاهده می‌شود. بطوری که در هر سه کاربری مرتع، کشاورزی و بند قرار داشتند. نتایج به دست آمده تفاوت معنی‌داری بین تعداد آبکندهای رخ داده در هر کاربری را نشان نداد. البته میزان پسروی آبکند در کاربری‌های مختلف متفاوت بود و بیشترین مقدار در کاربری مرتع و کمترین پسروی در آبکندهای کاربری بند مشاهده شدکه به ترتیب 54 و 5/9 سانتی‌متر بود. در بررسی فراوانی آبکندها در طبقات شیب تفاوتی بین تعداد آبکند در شیب‌های مختلف مشاهده نگردید. تعداد آبکندها در شیب‌های بین 6 تا 12 درصد بیشتر از طبقات دیگر بود. در حالی که آبکندهای خطی در شیب‌های کمتر از 6 درصد و بیشتر از 12 درصد نیز رویت شد. و طی بررسی بین طبقات شیب با میزان پسروی آبکندها اختلاف معنی داری وجود داشت و میزان پسروی در شیب های کمتر از 6 درصد بسیار بیشتر از شیب‌های دیگر بود. پسروی آبکندها در سازند شمشک و نئوژن اختلاف معناداری ندارند اما میزان فراوانی آبکندها به مراتب در سازند شمشک بیشتر از نئوژن بود که خود حساسیت سازند شمشک را نشان می‌دهد. در بررسی میزان پسروی آبکند در بافتهای مختلف مشاهده شد که اختلاف معناداری بین میزان پسروی آبکندها با نوع بافت وجود ندارد. اما میزان پسروی به ترتیب در بافت‌های لومی رسی شنی، رسی سیلتی، لومی شنی می‌باشد. و نیز در بررسی درصد فراوانی آبکندها در بافت‌های مختلف مشاهده شد که اختلاف معنی داری بین میانگین درصد فراوانی آبکندها با بافت خاک می‌باشد. به این صورت که میزان فراوانی آبکندها در خاکهای رسی سیلتی کمتر از دو بافت دیگر می‌باشد. و همچنین میزان فراوانی آبکندها در بافت لومی رسی شنی بیشتر از دو بافت دیگر بود. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که افزایش میزان ذرات ریز دانه به ویژه رس و سیلت تاثیر زیادی بر کاهش پسروی آبکندها در بافت‌های مختلف ایفا می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که خاکهایی با داشتن میزان بیشتر مواد آلی، مجموع کلسیم و منیزیم مقدار پسروی کاهش می‌یابد و نیز pH خاک منطقه که بین 55/7 تا 88/7 باشد به دلیل افزایش کلسیم خاک در این pH ها میزان پسروی آبکندها کاهش می‌یابد. در مقابل مقادیر زیاد شن، سیلت، سدیم، درصد سنگریزه و هدایت الکتریکی باعث افزایش پسروی آبکندهای مطالعاتی می‌گردد. از دیگر عوامل تاثیرگذار می‌توان از نفوذ پذیری که با افزایش آن میزان پسروی کاهش می‌یابد و حاصل ضرب مساحت حوزه زهکش در شیب، ارتفاع وسط آبکند و میزان بارندگی روزانه اشاره کرد که با افزایش این موارد پسروی آبکندها افزایش می‌یابد. برای برآورد میزان فرسایش آبکندی از روی عکس‌های هوایی معادله حجم و طول آبکند محاسبه گردید. کلید واژه: پسروی آبکندی، فرسایش آبکند، کلسیم و منیزیم، سدیم، شیب متوسط، بافت خاک، درصد سنگریزه، بارندگی روزانه، حوزه زهکش

ارتقاء امنیت وب با وف بومی