در این رساله دیدگاه و نگرشی جدید به نحوه مطالعه خاک ها و روش جدیدی برای ارائه داده ها و نقشه های تولیدی معرفی گردیده است. برای این منظور و برای پوشش دادن به مراحل مختلف اجرای یک مطالعه خاک شناسی، ترکیبی از انواع مطالعات کمی و تفاسیر مختلف استفاده شده است. در این فرآیند تمام دانش و تجربه خاکشناس همراه با تجزیه و تحلیل ها و استنتاجات او از رابطه خاک- زمین نما و همچنین از اطلاعات کلاسه شده علوم محیطی در قالب مدل های آماری و ریاضی برای بیان تئوریهای قدیمی خاک شناسی استفاده شده است. برای نقشه برداری کامل و دقیق از خاک های تشکیل شده در هر زمین نما، مراحل زیر حائز بیشترین اهمیت می باشند. اول، تشخیص عوامل موثر در تشکیل و چگونگی تشکیل ترتیبی واحدهای اراضی. دوم، چگونگی تکامل و تکوین انواع واحدهای زمین ریختی و خاک ها و سوم نقشه برداری خصوصیات ژنتیکی خاک ها و ارائه اطلاعات مربوطه بصورت نقشه های رستری و پیوسته در گستره مورد نظر. در این رساله سه مطالعه به نمایندگی از سه مرحله یاد شده طراحی و در دره زاینده رود و در وسعتی برابر 300000 هکتار از اراضی دشت زاینده رود اجرا گردید. با تجزیه زمین نما به واحدهای یکنواخت، واحدهای اراضی تشکیل شده شناسائی و با ارتباط دادن داده ها و اطلاعات کسب شده در چهار بعد اراضی و خاک ها، عوامل تشکیل دهنده و مراحل تشکیل سرزمین مورد نظر در مطالعه اول تدوین گردید. سلسله مراتب زمین ریخت ساختی منطقه را به انواع خاک های تشکیل شده در سطوح مختلف زمین ریختی مرتبط نموده، ارتباط خاک و زمین نمای منطقه بررسی گردید. با تعریف شاخص تنوع مسیر تکاملی خاک ها (واگرا یا همگرا بودن آن ها) در مطالعه دوم پیگیری شد. بر اساس معادله معروف ینی، توزیع مکانی خصوصیات پدوژنیکی خاک ها تابع اثر اقلیم و پوشش گیاهی طی زمان بر مواد مادری می باشند که متأثر از پستی و بلندی و انسان می باشد. در مطالعه سوم این رساله، برای نقشه برداری کمی خصوصیات خاک ها، سعی در حل خطی این معادله شده است. در این ارتباط، داده های حاصل از انجام دو مطالعه اول و داده های محیطی محاسبه شده برای سطح مورد تحقیق، به نمایندگی از فاکتورهای خاک سازی وارد معادله ینی شده و با استفاده از محاسبات پدومتریکی مختلف، مدل تخمین خصوصیاتی از قبیل، ضخامت افق A ، ضخامت افق های B و درصد رس در لایه دوم خاک ها را ایجاد و مقادیر این خصوصیات پدوژنیکی در فضای بین نقاط نمونه برداری شده تخمین زده شد. با این روش نقشه های پیوسته ای از توزیع متغیر های یاد شده ایجاد گردید. مطالعه اول نشان داد که، در دره زاینده رود واحدهائی از اراضی هستند که قبل از دوره پلئیستوسن تشکیل شده اند. مشخص گردید که بیشتر اراضی هموار دره زاینده رود آبرفت رودخانه نیست و حاصل رسوبات پلایائی می باشند. همچنین معلوم گردید که رودخانه سه بار مسیر خود را در دشت زاینده رود تغییر داده است. از نتایج مطالعه دوم چنین بر می آید که تکامل و تکوین خاک های این دره با تئوری ینی مغایرت دارند و از مسیر تکاملی واگرا پیروی می نمایند. همچنین این مطالعه نشان داد که، شاخص تنوع استفاده شده با تکامل خاک hy;ها و زمان نسبت مستقیم دارد. نتایج مطالعه سوم مشخص نمود که، نقشه های حاصل از