چکيده هرگاه يک خرابي غير منتظره براي يک ماشين رخ دهد، ميزان بهروهوري سيستم کاهش يافته و اين امر منجر به نامناسب شدن برنامه توليد فعلي ميشود. تغيير برنامه توليد اگر غير ممکن نباشد، در شرايط اضطراري ميتواند بسيار پرهزينه بوده و ميزان توليد و سطح سرويس را دستخوش تغييرات کند. از اين رو لحاظ کردن نگهداري و تعميرات در برنامهريزي توليد از مباحث قابل توجه است. نگهداري و تعميرات بصورت پيشگيرانه و اضطراري انجام ميشود. با توسعه اقتصاد و افزايش رقابت در صنايع مختلف،کاهش هزينه‌هاي توليد تبديل به يکي از مهمترين دغدغه‌هاي شرکت‌هاي توليدي شده و براي نيل به اين اهداف تا حد امکان شرايط مدلسازي مساله را بايد به شرايط واقعي نزديکتر کنيم. اکثر مطالعات صورت گرفته محدود به مسائل قطعي است که در آن فرض ميشود ورودي‌هاي مساله ثابت هستند اما در دنياي واقعي به دليل وجود پديده‌هاي احتمالي مختلف مانند خرابي ماشينآلات، نرسيدن به موقع مواد خام، نياز به دوباره‌کاري براي بعضي از محصولات و ... اين مدل‌ها به سرعت کارايي خود را از دست مي‌دهند. رويکرد بهينهسازي استوار تلاش مي‌کند تا با در نظر گرفتن شرايط واقعي، برنامه‌اي ايجاد کند که اثر اختلالات ناشي از عدم قطعيت را تا حد امکان حداقل نمايد. در بيشتر مطالعات صورت گرفته فرض ثابت بودن سرعت ماشينآلات لحاظ شده است. از طرفي هم بيشتر مطالعات صورت گرفته توجه به مسائل زيست محيطي و تاثير آن بر مسائل برنامهريزي توليد را اعمال نکردهاند. در اين پژوهش فرض تغيير سرعت ماشينها به دو صورت پيوسته و گسسته لحاظ شده است. بطوري که با افزايش سرعت ماشين ميزان خرابي محصولات و همچنين انتشار آلايندهها در محيط هم افزايش مييابد. براي اين مدل توسعه‌هاي مختلفي صورت گرفته است ولي تاکنون پژوهشي در زمينه استواري با فرضيات توليد محصولات دو يا چندمرحله‌اي با شرايط دوباره‌کاري،ضايعات، کمبود و خرابي ناگهاني ماشينها در شرايط عدم قطعيت با فرض تغيير سرعت صورت نگرفته است. در اين پژوهش دو مدل ارائه شده است که مدل اول فرض تغيير سرعت ماشينها بصورت گسسته و در مدل دوم فشردهسازي بصورت پيوسته لحاظ شده است. در هر دو مدل تابع هدف بصورت حداقل کردن اميد رياضي هزينههاست. با توجه به Np-Hard بودن مساله با افزايش ابعاد مساله زمان حل به شدت افزايش مييابد و ناچار به استفاده از روشهاي ابتکاري و فراابتکاري براي حل مساله هستيم. سه روش فراابتکاري ژنتيک، و تثبيت و بهينهسازي و شبيهسازي تبريد استفاده شده است و با توليد مسائل تصادفي به مقايسه هرکدام از انها پرداختهايم. اين الگوريتمها با استفاده از تعدادي مساله با هم مقايسه شدهاند.
