چکيده بخش‌ معدني‌ استخوان و دندان شامل ترکيب بلورين کلسيم هيدروکسي آپاتيت مي باشد. کلسيم هيدروکسي آپاتيت مصنوعي به طور گسترده اي به صورت تکه اي و پودري در ترميم و جايگذاري بافت سخت آسيب ديده و يا به صورت پوشش بر روي کاشتني هاي بدن استفاده مي شود. پودر نانوکريستال هيدروکسي آپاتيت داراي مساحت سطح بالاتري است که در نتيجه خواص سينترينگ و چگال شدن بهتري از خود نشان مي دهد و اين باعث افزايش چقرمگي هيدروکسي آپاتيت چگال مي گردد. همچنين هيدروکسي آپاتيت در ابعاد نانو تشابه ساختاري با آپاتيت بيولوژيک بافت هاي سخت بدن دارد. هدف از پژوهش حاضر ساخت پودر نانوکريستال هيدروکسي آپاتيت مشابه با ساختار و ترکيب شيميايي استخوان بدن، توسط روش آلياژ سازي مکانيکي و ارزيابي خواص مکانيکي، فيزيکي، زيست فعالي و زيست اضمحلالي اين ماده بود. مواد اوليه شامل پودرهاي کربنات کلسيم و کلسيم فسفات هيدروژن بود. جهت بررسي کارايي مواد اوليه در ايجاد فاز هيدروکسي آپاتيت در شرايط دماي بالا (آسان بودن پديده نفوذ)، عمليات سنتز حرارتي در مورد مخلوط هايي با نسبت متفاوت از مواد اوليه انجام شد. نسبت هاي مولي کلسيم به فسفات برابر 5/1، 67/1 و 8/1 با ترازوي الکتريکي توزين شد و در يک آسياب گلوله اي به مدت 5 دقيقه مخلوط شدند. پودرهاي مخلوط شده توسط يک قالب فولادي با فشاري معادل 150 مگا پاسکال به مدت 1 دقيقه، پرس شده و 6 نمونه استوانه اي شکل به قطر 12 و ارتفاع 18 ميليمتر تهيه شد. نمونه ها به دو گروه تقسيم شده و به مدت زمان هاي 15 دقيقه و 1 ساعت درون يک کوره الکتريکي قرار داده شدند. سپس نمونه ها در هواي محيط سرد شده و مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد که در نسبت مولي کلسيم به فسفات 67/1 و در مدت يک ساعت حرارت دهي در 1200 درجه سانتيگراد فاز هيدروکسي آپاتيت با درجه بلوري بالا تشکيل شد. در مرحله دوم آزمايشات با توجه به نتايج مرحله اول، پودر مواد اوليه به نسبت مولي کلسيم به فسفات 67/1 توزين و به مدت زمان هاي مختلف در آسياب گلوله اي سياره اي با نسبت جرم گلوله به بار 20 آسياب شدند. آزمون هاي پراش پرتو ايکس(XRD) و طيف سنجي مادون قرمز(FTIR) و بررسي توسط ميکروسکوپ الکتروني عبوري(TEM) نشان داد که پودر نانوکريستال هيدروکسي آپاتيت بصورت آگلومره شديد با متوسط اندازه دانه 29 نانومتر و ترکيب شيميايي مشابه استخوان، بعد از 12 ساعت آسياب کردن حاصل شده است. براي انجام آزمون هاي فيزيکي و مکانيکي پودرنانوکريستال هيدروکسي آپاتيت در فشار 150 مگاپاسکال پرس شده و در دماهاي مختلف سينتر شدند. همچنين براي مقايسه از پودر هيدروکسي آپاتيت تجاري در ابعاد ميکرون نيز استفاده شد. آزمون هاي فشار، ريز سختي سنجي و چگالي سنجي نشان دهنده تفاوت قابل ملاحظه در استحکام، سختي و چگالي نسبي پودر نانوکريستال نسبت به پودر در ابعاد ميکرون بودند. همچنين آزمون پراش پرتو ايکس تاييدکرد که پودر نانوکريستال توليدي در دماهاي سينترنگ متفاوت به ساير فازهاي کلسيم فسفات تجزيه نشده و داراي پايداري حرارتي بالايي مي باشد. پودر نانوکريستال هيدروکسي آپاتيت براي انجام آزمون زيست اضمحلالي و زيست فعالي به مدت زمان هاي مختلف در محلول SBF (محلول شبيه سازي شده بدن) قرار داده شد. .