ارزیابی سطح آگاهی گلخانه داران و مصرف کنندگان خیار و گوجه گلخانه ای از محصول سالم و سنجش اثر آن در تصمیم گیری آنها در شهرستان اصفهان

STUDENT

DEGREE

YEAR

As the world population is looking to increase during the twentieth century, the need for high use of inputsin farming systemsfor more food production is obvious. Although, during this period the yield of many crops has increased remarkably, but intensive farmingbased on the development of new technology tools particularly in the developing countries,has beencaused some unintended consequences in ecological, technical, economic and social aspects.Intensive farmingin Iran has created many problems such as losses and damages to the environment and natural resources, destruction of ecological habitats, heavy use of pesticides and chemical fertilizers and increased agricultural waste.Due to this problems,the organic farming as an alternative agricultural system is taken into considerationin order to producing healthy foods.The aim of this study is to assess the awarenessand attitude of urban consumers and greenhouse cucumber and tomato farmerstoward organic farming in Isfahan County. The total sample size was 170 farmers and 220 urban consumers. Data was collected by using cluster andstratified sampling method through face-to-face interviews based on two comprehensive structured questionnaires.Before the survey, the reliability and validity of questionnaire was initially evaluated on a pre-test study respectively by using Cronbach’s alpha coefficient and Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) criteria. Behavioral analysis of farmers' decisioased on "knowledge, attitudes and practice" modelby usingstructural equation modelingand consumers' willingness to pay for the organic cucumbers and tomatoeshas been evaluated by choice experiment method and the multinomial logitmodel.The results indicated that most greenhouse farmers(85%) had moderate and positive attitude towardproduction of healthy crops. Despite the positive attitude of most greenhouse farmers, they have no enough attention to properuse of pesticides and fertilizers. The results of multiple regressionanalysis showed that economic and technical support of government, awareness organizations, marketingand media has a significant and positive effect on the farmers’ attitude and age has a negative effect. Analyzing consumer’s preference indicated that 77.1, 12.4 and 10.1percent of participants respectively have chosen healthy, organic and conventional products. Furthermore, factors such as income, knowledge regarding the characteristics of healthy and organic products, consumer’s attitude toward the importance of environment protection, the presence of disabled and elderly person in the householdhasa positive effect on the respondents' willingness to pay. Most consumers have expressed that the most important problems for the purchasingthese products are lack of guaranteed labels and high prices. Keywords: organic farming, cucumber and tomato greenhouse farmers, consumers, structural equations modeling, Choice experiment ,Isfahan.

به دنبال افزایش جهانی جمعیت طی قرن بیستم، سامانه های کشاورزی بیش از پیش به نهاده ها و عملیات خارجی برای تولید محصولات غذایی، جهت تأمین امنیت غذایی متکی شده اند. هرچند عملکرد بسیاری از محصولات زراعی طی این دوره به شکل چشمگیری افزایش یافته است، اما رهیافت رایج مبتنی بر توسعه با ابزار فناوری های نوین در بسیاری از موارد، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، باعث بروز پیامدهای نامطلوب بوم شناختی، فنی، اقتصادی و اجتماعی شده است. در ایران نیز کشاورزی رایج مشکلات زیادی همچون اتلاف و خسارت به محیط زیست و منابع، تخریب زیستگاه های اکولوژیک، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و آفت کش ها، افزایش ضایعات محصولات کشاورزی و ... بوجود آورده است. در این راستا، کشاورزی ارگانیک، به عنوان یکی از مهم ترین سیستم های کشاورزی جایگزین، برای تولید مواد غذایی سالم و بدون هرگونه مواد شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. هدف کلی این پژوهش، بررسی سطح آگاهی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان خیار و گوجه گلخانه ای از محصول سالم و سنجش اثر آن بر تصمیم گیری آن ها در شهرستان اصفهان می باشد. بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای، از میان 256 گلخانه دار خیار و گوجه، 110 گلخانه دار برای جامعه اول (تولیدکنندگان) و بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای، 220 مصرف کننده از ساکنان شهر اصفهان برای جامعه دوم (مصرف کنندگان) انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، دو پرسش نامه ی ساخت یافته است، که روایی و پایایی آن ها توسط آزمون های آماری تحلیل عامل و ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS و با رویکردی کل نگر بر پایه مدل "دانش نگرش و رفتار" به ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد گلخانه داران نسبت به محصول سالم پرداخته شد. همچنین در این تحقیق به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر ترجیحات مصرف کنندگان برای انتخاب خیار و گوجه معمولی، سالم و ارگانیک از روش انتخاب تجربی و مدل لاجیت چندجمله ای، که به روش حداکثر درستنمایی برآورد می شود، استفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که 85 درصد گلخانه داران مورد مطالعه نگرش متوسط و مثبتی به تولید محصولات سالم و 15 درصد آن ها نگرش منفی به تولید این محصولات دارند، با وجود نگرش مثبت بیشتر گلخانه داران، رعایت اصول حفاظتی مربوط به استفاده صحیح و مناسب و به اندازه سموم و کودهای شیمیایی در آن ها ضعیف است. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که از بین متغیرهای مورد مطالعه، به ترتیب، متغیرهای مستقل حمایت های اقتصادی دولت، سازمان های آگاهی رسان، بازاریابی و بازاررسانی، رسانه ها، حمایت های فنی دولت دارای تأثیر معنی دار و مثبت و متغیر سن دارای تأثیر معنی دار و منفی بر نگرش گلخانه داران نسبت به تولید محصولات سالم می باشند. اولویت بندی ترجیحات مصرف کنندگان نشان می دهد که 1/77 درصد محصول سالم، 4/12 درصد محصول ارگانیک و 1/10 درصد محصول معمولی را به عنوان اولویت اول خود انتخاب نموده اند. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی نشان داد که عواملی چون درآمد، اطلاع از ویژگی های محصولات سالم و ارگانیک، شاخص اهمیت به سلامتی، شاخص اهمیت به محیط زیست، وجود فرد سالمند یا بیمار خاص در خانواده و سطح زندگی، دارای اثر مثبت و معنادار بر ترجیحات پاسخ گویان دارند. همچنین بیشتر مصرف کنندگان «عدم وجود برچسب های تضمینی» و «قیمت بالا» را جزء اصلی ترین مشکلات خود برای خرید و مصرف این محصولات عنوان کرده اند. واژه های کلیدی : محصول سالم، کشاورزی ارگانیک، گلخانه داران ، مصرف کنندگان، سیستم معادلات ساختاری، انتخاب تجربی، شهرستان اصفهان