Skip to main content
SUPERVISOR
جمشید رزمجو (استاد راهنما) پرویز احسان زاده (استاد مشاور) سیدفرهاد موسوی (استاد مشاور) مهدی میرزا (استاد راهنما) مرتضی زاهدی (استاد مشاور)
 
STUDENT
Babak Bahreininejad
بابک بحرینی نژاد

FACULTY - DEPARTMENT

دانشکده کشاورزی
DEGREE
Doctor of Philosophy (PhD)
YEAR
1386

TITLE

Effects of water deficit on physiological characteristics, growth indices, irrigation water use efficiency and essential oil content and components of Thymus species
Thymus is one of the most important medicinal genuses. This study investigated the effects of water stress on seed germination, growth, essential oil content and composition, water use efficiency, growth indices and some physiological characteristics of Thymus daenensis (Chadegan, Kohrooyeh and Margoon genotypes), T. kotschyanus , T. carmanicus and T. vulgaris under laboratory, greenhouse and field conditions. Water stress treatments were 0, -0.3, -0.6, -0.9 and -1.2 MPa of water potential levels in germination test, while in greenhouse and field condition were 20, 50 and 80% of soil water depletion, representing the non-stressed control (T 20 ), moderate drought stress (T 50 ) and severe water stress (T 80 ), respectively. Water stress reduced seed germination and speed, root and shoot lengths, plant height, leaf area, herbage production, chlorophyll content, irrigation and water use efficiency based on dry matter (IWUE dm ), crop growth rate, relative growth rate and net assimilation rate, while increased proline, K + , essential oil content and irrigation water use efficiency based on essential oil yield (IWUE eso ). The highest leaf area, dry matter and crop growth rate were obtained in T. daenensis genotypes. Thymol was the main essential oil component in T . vulgaris and T. daenensis , while carvacrol was the main component in T. carmanicus and T. kotschyanus . In all species, water stress increased thymol content, while decreased carvacrol. The results showed that there is a high potential for water saving through deficit irrigation practice and using an adapted plant species, while the highest herbage yield was produced under 20% soil water depletion irrigation regime. T. daenensis (Margoon genotype) could produce the highest herbage and essential oil yield under controlled and stressed conditions (3526 and 64 kg ha -1 in T20, and 2188 and 58 kg ha -1 in T 80 , respectively). It was concluded that irrigation of T. daenensis based on 50% water depletion should be an appropriate choice for first growing season and 80% water depletion for the second growing season in semi-arid climatic conditions. Keywords: Water stress, Thymus daenensis , Thymus carmanicus , Thymus kotschyanus , Thymus vulgaris , growth.
آویشن یکی از مهمترین و پرمصرف ترین گیاهان دارویی دنیا است که تعدادی از گونه های آن بومی ایران هستند. با توجه به این که ایران در یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است، بررسی تنش خشکی در این گیاه از اولویت های تحقیقات کشور می باشد. بنابراین پژوهش حاضر در راستای تعیین ژنوتیپ و رژیم آبیاری مناسب برای کاشت و همچنین ارزیابی اثرات تنش آبی بر خصوصیات رشد و کیفیت شش ژنوتیپ متعلق به چهار گونه آویشن از جنس Thymus شامل آویشن دنایی T. daenensis (ژنوتیپ های چادگان، کهرویه و مارگون)، آویشن کوهی T. kotschyanus (ژنوتیپ پلور) و آویشن کرمانی T. carmanicus (ژنوتیپ سُه) به عنوان گونه های بومی ایران و آویشن باغی T. vulgaris از گونه های وارداتی اجرا شد. پژوهش در سه مرحله آزمایشگاهی، گلدانی و مزرعه ای انجام شد. آزمایش جوانه زنی در آزمایشگاه بر روی بذور ژنوتیپ های مورد مطالعه و با به کارگیری محلول هایی از پلی اتیلن گلیکول با پتانسیل اسمزی صفر، 3/0-، 6/0-، 9/0- و 2/1- انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار داخل اتاقک رشد با دمای 20 درجه سانتیگراد، 12 ساعت نور و 12 ساعت تاریکی انجام شد. درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه در اثر کاهش پتانسیل آب در تمامی ژنوتیپ ها کاهش یافت به طوری که در پتانسیل های منفی تر از 3/0- مگاپاسکال بذور هیچ یک از ژنوتیپ ها قادر به جوانه زنی نبود. در شرایط تنش بذور ژنوتیپ های باغی، کرمانی و کوهی از نظر صفات اندازه گیری شده نسبت به ژنوتیپ های دنایی برتری داشتند. آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل و آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده، هر دو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد، فاکتور اصلی شامل آبیاری پس از تخلیه 20، 50 و 80 درصد رطوبت قابل استفاده در خاک به ترتیب نمایانگر بدون تنش (T 20 )، تنش متوسط (T 50 ) و تنش شدید (T 80 )و فاکتور فرعی شامل ژنوتیپ های آویشن بود. در این دو آزمایش بطورکلی تنش باعث کاهش زمان رسیدن به مراحل فنولوژیک (شامل 50 درصد غنچه دهی، 50 درصد گل دهی و 100 درصد گل دهی)، ارتفاع بوته، سطح برگ، عملکرد اندام هوایی، ریشه و عملکرد اسانس، راندمان مصرف آب بر اساس وزن خشک اندام هوایی (IWUE dm ) و محتوای کلروفیل و سدیم شد در حالی که باعث افزایش محتوای پرولین، پتاسیم و محتوای اسانس شد. تنش در ژنوتیپ های متعلق به گونه دنایی باعث افزایش میزان راندمان مصرف آب بر اساس عملکرد اسانس (IWUE eso ) شد در حالی که در سایر گونه ها باعث کاهش این صفت گردید. گونه باغی علیرغم دارا بودن بیشترین مقادیر کلروفیل، پرولین و پتاسیم و کمترین میزان نقطه پژمردگی دائم نتوانست در طول آزمایش عملکرد بیشتری در مقایسه با گونه دنایی نشان دهد. در گونه های باغی و دنایی، تیمول و در گونه های کرمانی و کوهی، کارواکرول ترکیب اصلی اسانس بود. در تمامی ژنوتیپ ها تنش باعث افزایش تیمول و کاهش کارواکرول در اسانس شد. با افزایش شدت تنش از مقادیر تمامی شاخص های رشد کاسته شد لیکن میزان کاهش در شاخص های سطح برگ، میزان وزن خشک و سرعت رشد محصول بیشتر مشهود بود. در شرایط تنش و بدون تنش بیشترین مقادیر سطح برگ، وزن خشک و سرعت رشد متعلق به گونه دنایی بود. در مجموع گونه دنایی در شرایط بدون تنش و تنش شدید به ترتیب با متوسط عملکرد اندام هوایی 3033 و 1781 کیلوگرم در هکتار و متوسط عملکرد اسانس به ترتیب با مقادیر 60 و 49 کیلوگرم در هکتار به عنوان برترین گونه جهت کاشت در شرایط مشابه محل آزمایش معرفی می گردد. چنانچه هدف از کشت، صرفاً تولید کارواکرول باشد گونه کوهی در شرایط بدون تنش و تنش شدید به ترتیب با متوسط عملکرد اندام هوایی 1634 و 625 کیلوگرم در هکتار و متوسط عملکرد اسانس به ترتیب با مقادیر 28 و 14 کیلوگرم در هکتار به عنوان گونه برتر معرفی می گردد. کلمات کلیدی: خشکی، آویشن دنایی، آویشن کرمانی، آویشن کوهی، آویشن باغی، رشد.

ارتقاء امنیت وب با وف بومی