ارزیابی رشد و ویژگی های مورفولوژیکی توده های ملون ایرانی و افغانی تحت تنش شوری

STUDENT

DEGREE

YEAR

Salinity is one of the most important environmental stresses that limits the yield of crops. Under salinity stress, osmotic stress due to limited water uptake from the soil and ionic toxicity, disrupts cell function and damages physiological processes, such as photosynthesis and respiration, which leads to reduced plant growth and development during different stages of growth. And reduces yield in the plant. Due to the increasing trend of saline lands, the identification of cultivars tolerant to salinity of Melon massifs is of great importance. Therefore, the effect of salinity on native Iranian and Afghan melons cultivars in a split plot in a completely randomized design with three replications to study the effect of irrigation water salinity on some physiological and morphological traits as well as growth and yield of Iranian and Afghan melons in the year Farming 1398-1399 was carried out in Lorek Research Farm affiliated to the Faculty of Agriculture, Isfahan University of Technology. Thirty-nine melon masses including Iranian and Afghan masses were considered as the first factor and two salinity levels including control level (without salt) and 8 dS / m of pure NaCl salt source as the second factor. Salinity stress ion leakage rate (17.67%), proline (28.29%), total antioxidant activity (7.78%), sodium ions (17.31%) increased compared to the control and chlorophyll fluorescence (13.51%), greenness (26.05%), relative leaf water content (9.79%) and leaf potassium concentration (22.81%) decreased compared to the control, also in the parameters related to fruit salinity caused an increase. Vitamin C (50.39%), organic acid (52.94%) and total soluble solids (18.41%) and reduced yield (25.17%), medium weight (11.33%), firmness (12.87%), length (17.02%), width (16.11%), internal cavity length (17.61%), internal cavity width (19.06%), meat thickness (12.99%) and Fruit skin thickness (12.93%) was higher than the control. In terms of seed salinity, it caused a decrease in length, diameter and weight of seed mass compared to the control. The results of biplot had a high positive correlation between vitamin C traits with soluble solids, proline and relative leaf water content, while they also had a negative correlation with chlorophyll fluorescence traits. Leaf sodium and potassium concentration traits had a very high positive correlation. Ion leakage and chlorophyll fluorescence were negatively correlated under stress conditions. Among the available cultivars Naki Johari, Hatchke Daroneh, Thickness, White Tanabi Sugar, Hatchke Inhari and Zangi due to high correlation with traits related to stress resistance including proline, soluble solids, relative leaf content and vitamin C, including cultivars tolerant of stress Salinity was Keywords Melon, Salinity, Proline, Reproductive parameters, Yield, Fruit

شوری یکی از مهم‌ترین تنش های محیطی است که عملکرد گیاهان زراعی را محدود می سازد. تحت تنش شوری، تنش اسمزی ناشی از محدودیت در جذب آب از خاک و سمیت یونی، سبب اختلال در کارکرد سلولی و آسیب رساندن به فرایندهای فیزیولوژیک، از قبیل فتوسنتز و تنفس شده که منجر به کاهش رشد و نمو گیاه در طی مراحل مختلف رشد و کاهش عملکرد در گیاه می‌شود. با توجه به روند افزایشی اراضی شور، شناسایی ارقام متحمل به شوری توده های ملون، از اهمیت زیادی برخوردار است. ازاین‌جهت به‌منظور بررسی اثر شوری بر ارقام بومی ملون ایرانی و افغانی آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار به‌منظور مطالعه تأثیر شوری آب آبیاری بر برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیکی و همچنین رشد و عملکرد توده های ملون ایرانی و افغانی در سال زراعی 99- 1398 در مزرعه آموزشی – پژوهشی دانشکده کشاورزی (لورک) دانشگاه صنعتی اصفهان به اجرا درآمد. سی‌ونه توده ملون شامل: توده ی ایرانی و توده افغانی به‌عنوان فاکتور اول و دو سطح شوری آب آبیاری شامل: شاهد) بدون نمک (و 8 دسی زیمنس بر متر از منبع نمک طعام خالص NaCl به‌عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تنش شوری میزان نشت یونی (67/17%)، غلظت پرولین (29/28%)، فعالیت آنتی‌اکسیدانی کل (78/7%)، غلظت یون سدیم (31/17%) را نسبت به شاهد افزایش داد درحالی‌که نسبت Fv/Fm (51/13%)، شاخص سبزینگی (05/26%)، محتوای نسبی آب (79/9%) و غلظت یون پتاسیم برگ (81/22%) را نسبت به شاهد کاهش داد. همچنین در ویژگی های مربوط به میوه، شوری باعث افزایش ویتامین ث (39/50%)، اسید آلی (94/52%) و مواد جامد محلول میوه (41/18%) و کاهش عملکرد (17/25%)، متوسط وزن میوه (33/11%)، سفتی (87/12%)، طول (02/17%)، عرض (11/16%)، طول داخلی حفره (61/17%)، عرض داخلی حفره (06/19%)، ضخامت گوشت (99/12%) و ضخامت پوست میوه (93/12%) نسبت به شاهد شد. در ویژگی های ظاهری بذر شوری سبب کاهش طول، قطر و وزن توده بذر نسبت به شاهد شد. نتایج حاصل از بای پلات، همبستگی بالای مثبت بین صفات ویتامین ث با مواد جامد محلول، پرولین و محتوای نسبی آب برگ داشت درحالی‌که با صفات نسبت Fv/Fm همبستگی منفی نشان داد. همچنین صفات نشت یونی و نسبت Fv/Fm در شرایط تنش با یکدیگر همبستگی منفی داشتند. در بین ارقام موجود "ناکی جوهری"، "هچکه درونه"، قطوری، "قندک تنابی سفید"، "هچکه جوهری" و زنکی به دلیل همبستگی زیاد با صفات مرتبط با مقاومت به تنش ازجمله پرولین، مواد جامد محلول، محتوای نسبی برگ و ویتامین ث ازجمله ارقام متحمل به تنش شوری دسته‌بندی شدند. ارقام "گرمک اصفهان"، "گرگی شیردان جورج اول" و "گرمک حبیب‌آبادی" به دلیل عدم همبستگی با صفات مرتبط باتحمل به تنش قابل توصیه برای کشت در شرایط شوری نیستند. در تجزیه کلاستر مرتبط با صفات مورفولوژیک در شرایط شاهد، ارقام به 3 گروه تقسیم‌بندی شدند، که در گروه اول 30 توده، در گروه دوم 4 توده و در گروه سوم 5 توده قرار گرفتند. ارقام "کله گرگی درونه"، "هچکه جوهری"، ترکمنی، "گرگی شیردان جورج اول" و گزگی که ازنظر مورفولوژیکی نقاط روی پوست آن ها نسبت به سایر ارقام شاخص تر بودند. در دسته دوم ارقام قطوری، "گرگی منطقه ایوان"، کدویی و "هندوانه ابوجهل" قرار داشتند که ازنظر لکه های روی پوست نسبت به سایر ارقام بهتر بودند. نمودار بای پلات این صفات نیز تائید کننده این دسته بندی بود. کلمات کلیدی : ملون، شوری، پرولین، ویژگی های زایشی، عملکرد، میوه